ویراستاری متن چیست؟

ویرایش یا ویراستاری متن چیست؟

ویراستاری متن به معنای احیای یک نوشته و هویت بخشی به آن است. ویرایش در کار نشر به معنای افزودن یا کاستن مطالب یا تصحیح متن هایی است که برای چاپ و نشر آماده می شوند. ویراستار یک خواننده منتقد و عاشق کلمات است که وظیفه آن صیقل دادن و تصحیح یک گزارش یا مقاله است. ویرایشگرها در صنایع مختلف به ویژه صنعت ترجمه و در انواع مختلف محصولات مانند مجلات ، روزنامه ها ، وبلاگ ها و کتاب ها بکار گرفته می شوند.

ویراستاران مسئول بررسی حقایق ، املاء ، دستور زبان و نگارش هستند. آنها همچنین وظیفه دارند اطمینان حاصل کنند که مقاله با سبک داخلی مطابقت داشته باشد. ویراستار متن باید حتماً نویسنده خوبی باشد و در عین حال از فن ویرایش هم آگاه باشد تا بتواند به اثر جان ببخشد. هر ترجمه ای حتی با وجود مترجم آشنا و استاد، نیازمند ویرایش است. چه بسا ارزش یک کتاب را نه در مترجم بلکه در ویراستارش می دانند.

ویرایش برای چاپ و نشر

ویرایش، تمامی تغییراتی را شامل می شود که لازم است روی متن انجام گیرد تا نثری روان و منطبق با توانش زبانی گویشوران زبان به دست آید. وقتی صحبت از کتاب می شود ، یک سردبیر به عنوان دروازه بان بین نویسنده و مخاطب دیده می شود. یک ویراستار برای اینکه بتواند هر دو طرف را راضی نگه دارد ، باید یک دیدگاه دو طرفه را در نظر بگیرد. نویسندگان ماه ها یا بعضی اوقات سال ها با دستنوشته خود رابطه شخصی محکمی برقرار می کنند. از طرف دیگر مخاطبان هیچگونه دلبستگی عاطفی به کتاب هایی که هنوز آنها را نخوانده اند ندارند و در مورد هر رمانی که برای خواندن انتخاب می کنند سریع قضاوت می کنند.

 

یک ویرایشگر باید ضمن در نظر گرفتن هر دو دیدگاه ، نسخه خطی را ویرایش کند. نسخه خطی ممکن است نیاز به تغییراتی داشته باشد که مخاطب را در طول رمان جذب کند و به آن علاقه مند شود. ویرایش، یکی از حساس ترین مراحل چاپ و نشر یک کتاب است؛ و در اینجا است که هرگونه تغییری در متن صورت می گیرد تا اصلی ترین نقش زبان، یعنی ایجاد ارتباط بین نویسنده / مترجم و مخاطب / خواننده برقرار شود. از این جهت، ویراستار باید هر لحظه خود را جای خواننده کتاب بگذارد و از نگاه او کتاب را ویرایش کند؛ جملات را سنگین و سبک کند و ببیند آیا خواننده می تواند به راحتی آنها را بفهمد یا نه.

انواع ویراستاری متن

ویراستاری فنی

در این نوع از ویرایش، ویراستار تلاش می‌کند تا با انجام ریزه‌کاری‌هایی خواندن راحت و روان متن کتاب را برای خواننده به ارمغان بیاورد. در این نوع از ویراستاری، غلط‌های املائی، یکدست بودن عبارات و کلمات در جای‌جای متن، نشانه‌گذاری‌های متن (شامل نقطه‌گذاری، ویرگول، نقل قول و…) مورد توجه ویراستار قرار می‌گیرد.

 

ویرایش زبانی – ساختاری

ویراستار در تلاش است تا تمامی ابهامات زبانی همچون استفاده از کلمات و واژگان ناآشنا یا وابسته به یک فرهنگ بسیار خاص و محدود و جمله‌بندی‌ها و پاراگراف‌های طولانی را حذف و تعدیل نماید. همچنین یکدست کردن نوشته و ساده‌سازی زبان پیچیده و دشواری که احیاناً نویسنده در بخش‌های مختلف کتاب به کار برده است از دیگر وظایف ویراستار است. رفع خطاهای دستوری نیز در حیطه‌ی کار ویراستار است.

اهمیت این نوع از ویرایش را می‌توان با ذکر مثالی اینگونه نشان داد: برخی از مؤلفان به صورت ناخودآگاه از جملات بسیار طولانی و پاراگراف‌هایی که اصطلاحاً “نقطه در آن‌ها گم شده است” استفاده می‌کنند. خواننده‌ی نگون‌بخت نمی‌تواند به راحتی با چنین جملاتی کنار بیاید و پس از خواندن یکی دو صفحه از کتاب خسته خواهد شد. بهتر است این گونه جملات و پاراگراف‌ها به جملات و یا پاراگراف‌های کوتاه و مجزایی تقسیم شود تا خواننده به راحتی و آسودگی مقصود و مطلوب نویسنده را درک کند.

 

ویرایش محتوایی یا تخصصی

در ویرایش محتوایی ویراستار مجاز است تا حدی در محتوای نوشته شده دست برده و تلاش می‌کند با اعمال تغییرات خرد و کلان، متن را چشم نواز، یکپارچه و یکدست بکند. برخی از نویسندگان عادت به تکرار دارند و بعضی وسواسی هستند! مثلاً دائماً نگران هستند که شاید خواننده مطلب آنها را درک نکند و به همین خاطر تلاش می‌کنند با تکرار جملات بر وسواس خود فائق آیند. اینجا است که ویراستار به کمک خواننده می‌آید و مطالبی را که بی دلیل در متن تکرار شده را حذف می‌کند. همچنین برای انسجام و یک‌دستی نوشتار، مطالب را اصلاح و تنظیم می شود.

 

همچنین در متون ترجمه شده، ویراستار تلاش می‌کند تا با مقابله‌ی متن مبدا و مقصد، از انتقال درست لحن و فضای متن اصلی به متن ترجمه شده اطمینان حاصل کند. از سوی دیگر ویراستار می‌تواند به افزایش برخی نکات فراموش شده در متن نیز بپردازد. مثلاً اگر نویسنده از مکان یا پدیده‌ای صحبت کرده و از کنار آن گذشته، ویراستار قادر است در پاورقی در خصوص آن مکان، پدیده یا موارد دیگر توضیح کوتاهی را برای خوانندگان ارائه دهد. و در نهایت مطالب نادرست، متناقض و غیرعلمی بازبینی و تصحیح خواهند شد. ویراستاری تخصصی باید توسط شخصی انجام شود که از لحاظ علمی، آشنایی کاملی با موضوع نوشته داشته باشد.

 

بسیاری از دانشجویان برای تنظیم مقاله های خود جهت چاپ در ژورنال ها نیازمند ویرایش مقاله فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی هستند. عمده این درخواست ها، ویرایش مقاله ISI یا ویراستاری مقاله علمی پژوهشی و … می باشد. برخی از دانشجویان نیز اقدام به ترجمه متون تخصصی کرده اند اما پس از اتمام کار احساس می کنند که نیاز است تا متن مورد بازبینی و ویرایش قرار گیرد. همچنین ویرایش کتاب در کلیه زمینه های تخصصی، ویراستاری نامه های اداری و …. همگی نمونه ای از ویراستاری تخصصی هستند. سایر ویراستاری متن که در جامعه ما به‌طور معمول صورت می‌گیرد ویراستاری فنی هست.

ویرایش و ویراستاری متن توسط سامانه ترجمتن

دانشجویانی که می خواهند مقالات فارسی و یا انگلیسی خود را در ژورنال های معتبر چاپ کنند و یا افرادی که می خواهند کتاب های نوشته و یا ترجمه شده خود را بازخوانی و اصلاح کرده تا به چاپ برسانند می توانند از خدمات ویرایش و بازخوانی ترجمتن استفاده نمایند.

ترجمتن اولین سامانه ترجمه، بازخوانی و ویرایش به سبک اروپایی در ایران می باشد که کلیه خدمات ترجمه مقاله تخصصی، ترجمه کتاب، ترجمه وب سایت، ترجمه متن انگلیسی به فارسی روان، ویرایش و …. را به صورت تضمینی و با ضمانت بازگشت وجه ارائه می دهد.